Nguyên tắc dinh dưỡng cho người mắc bệnh tim mạch | Viam Clinic

Tim mạch là một bệnh lý vô cùng nguy hiểm với số lượng người bệnh đang ngày càng tăng lên, nếu không có biện pháp can thiệp kịp thời có thể dẫn đến tử vong bất cứ lúc nào. Do đó, việc chăm sóc sức khỏe và thực hiện các chế độ dinh dưỡng cho người mắc bệnh tim mạch là điều cần thiết. Trong bài viết này, VIAM sẽ mang đến những thông tin hữu ích về việc xây dựng chế độ dinh dưỡng phù hợp theo khuyến nghị của các chuyên gia hàng đầu.

Bài viết được tham vấn chuyên môn bởi chuyên gia dinh dưỡng Nguyên Xuân Ninh.

Nguyên tắc xây dựng chế độ dinh dưỡng cho người mắc bệnh tim mạch tốt nhất

Kiểm soát khẩu phần ăn

Đối với sức khỏe, việc kiểm soát chất lượng và lượng thức ăn mà bạn tiêu thụ là cực kỳ quan trọng. Bạn nên tránh ăn quá nhiều và nhồi nhét có thể dẫn đến thừa calo. Do đó, ưu tiên thực phẩm ít calo như trái cây và rau cải là lựa chọn tốt. Hạn chế thức ăn nhiều calo và natri như đồ ăn chế biến sẵn hoặc fast food.

Hơn nữa, để bảo vệ sức khỏe thì hãy luôn nhớ ăn đủ để no, không quá nhiều cũng như không quá ít. Phân chia bữa ăn thành 5-6 lần mỗi ngày có thể giúp kiểm soát lượng calo tiêu thụ. Đồng thời, theo dõi cẩn thận lượng calo nạp vào và đốt cháy hàng ngày sẽ giúp duy trì cân năng lượng cân đối cho cơ thể của bạn.

Ăn nhiều rau xanh và trái cây

Rau xanh và trái cây đóng vai trò quan trọng trong chế độ dinh dưỡng của những người mắc bệnh tim mạch. Chúng là nguồn giàu chất dinh dưỡng, chất xơ và chất chống oxy hóa, giúp giảm cholesterol và huyết áp, từ đó bảo vệ sức khỏe tim mạch và giảm nguy cơ đột quỵ.

Các loại rau xanh và trái cây nên được bổ sung bao gồm cà chua, cà rốt, rau bina, xà lách, bí đỏ, cải bó xôi, dâu tây, cam, chanh, quýt và các loại khác. Nên ưu tiên sử dụng rau và trái cây tươi, tránh các loại đông lạnh, đóng hộp hoặc sấy khô.

Bổ sung nhiều rau xanh và trái cây

Tăng cường ngũ cốc nguyên hạt

Ngũ cốc nguyên hạt là nguồn cung cấp chất xơ, protein, vitamin và khoáng chất quan trọng cho cơ thể, đặc biệt là các chất chống oxy hóa và chống viêm, giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch. Việc thêm ngũ cốc nguyên hạt vào thực đơn hàng ngày có thể giúp cải thiện hàm lượng mỡ trong máu và kiểm soát đường huyết, từ đó hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường.

Tuy nhiên, việc ăn ngũ cốc nguyên hạt cần phải ở mức vừa đủ và kết hợp với lối sống lành mạnh để đạt được hiệu quả tốt nhất cho sức khỏe.
Các loại ngũ cốc nguyên hạt như gạo lứt, yến mạch, bánh mì nguyên cám là lựa chọn tốt. Hạn chế tiêu thụ các loại ngũ cốc tinh chế như gạo trắng, bánh mì trắng để hạn chế lượng đường và tinh bột không cần thiết trong cơ thể.

Bổ sung ngũ cốc nguyên hạt giúp cải thiện lượng mỡ máu hiệu quả

Chọn nguồn protein ít chất béo, protein thực vật

Khi xây dựng thực đơn dinh dưỡng cho những người mắc bệnh tim mạch, các chuyên gia thường khuyến khích chọn các thực phẩm giàu protein nhưng ít chất béo hoặc chọn protein từ nguồn thực vật để kiểm soát mức cholesterol trong cơ thể và duy trì cân nặng khỏe mạnh. Các nguồn protein ít chất béo có thể bao gồm ức gà, cá, trứng… trong khi protein từ thực vật có thể đến từ đậu nành.

Người mắc bệnh tim mạch cũng nên hạn chế tiêu thụ thịt đỏ và sản phẩm từ thủy hải sản, thay vào đó nên ưu tiên thịt nạc, và tiêu thụ dưới 350g thịt đỏ mỗi tuần.
Theo nghiên cứu của các nhà khoa học tại Đại học Loma Linda, sau khi điều tra sức khỏe của 81,337 người đàn ông và phụ nữ, họ phát hiện rằng những người tiêu thụ một lượng lớn protein động vật có tỷ lệ mắc bệnh tim mạch tăng hơn 60%. Ngược lại, những người tiêu thụ lượng lớn protein từ các loại hạt và đậu giảm 40% nguy cơ mắc bệnh tim mạch.

Do đó, nên chọn các nguồn protein nạc như ức gà, cá, đậu hũ và hạn chế tiêu thụ thịt đỏ, thực phẩm chế biến sẵn và nội tạng động vật. Bổ sung protein thực vật từ các loại đậu, đỗ, hạt cũng là một lựa chọn tốt.

Nguồn protein từ thực vật có khả năng cải thiện và giúp trái tim của bạn luôn khỏe mạnh

Uống đủ nước

Theo một nghiên cứu mới nhất được trình bày tại Đại hội thường niên của Hiệp hội Tim mạch Châu u (ESC), việc duy trì cân bằng nước cho cơ thể suốt cuộc đời có thể giảm nguy cơ phát triển suy tim và ngăn ngừa hoặc ít nhất làm chậm lại những biến đổi ở tim. Đặc biệt, không nên tiêu thụ các loại nước ngọt như nước có ga, nước tăng lực, nước ép đóng hộp,…
Nước đóng vai trò quan trọng trong việc thanh lọc cơ thể, hỗ trợ hệ tiêu hóa và duy trì hoạt động của hệ tim mạch. Bạn nên uống ít nhất 2 lít nước mỗi ngày và hạn chế tiêu thụ các loại nước ngọt, nước có ga, nước ép trái cây đóng hộp để bảo vệ sức khỏe tim mạch.

Bổ sung lượng nước vừa đủ cho cơ thể có khả năng làm hạn chế sự phát triển của bệnh tim

Hạn chế lượng muối trong thức ăn

Việc tiêu thụ thực phẩm có nồng độ muối cao không có lợi cho sức khỏe vì có thể gây tăng huyết áp và gây xơ vữa động mạch. Những ảnh hưởng này có thể tạo ra môi trường không thuận lợi, đặt người tiêu thụ vào nguy cơ cao hơn về các vấn đề tim mạch như đột quỵ, suy tim và thậm chí có thể dẫn đến tử vong hoặc bại liệt. Để duy trì sức khỏe tim mạch tốt, việc kiểm soát lượng muối tiêu thụ thông qua chế độ ăn là một phần quan trọng của lối sống lành mạnh.

Muối dư thừa có thể gây tăng huyết áp và ảnh hưởng tiêu cực đến tim mạch. Chúng tôi khuyến nghị bạn nên hạn chế lượng muối tiêu thụ vào dưới 5g mỗi ngày và tránh tiêu thụ các loại thực phẩm chế biến sẵn, đồ hộp và thực phẩm nhanh để bảo vệ sức khỏe tim mạch.

Nên hạn chế sử dụng muối trong các bữa ăn hằng ngày của người mắc bệnh tim mạch

> Xem ngay: Top các loại thực phẩm dinh dưỡng tăng trưởng chiều cao TỐT NHẤT!

Những thực phẩm tốt cho tim mạch

Dưới đây là một số loại thực phẩm tốt nhất cho tim mạch mà bạn cần quan tâm để hỗ trợ tốt cho sức khỏe của chính mình:

• Trái cây: Trái cây tốt cho tim mạch bao gồm táo, chuối, quả mọng, cam và bưởi. Trái cây như táo, chuối, cam và dâu tây là nguồn cung cấp vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa tốt cho tim mạch. Trái cây cũng ít calo và chất béo, khiến chúng trở thành một lựa chọn tốt cho những người đang cố gắng giảm cân hoặc duy trì cân nặng hợp lý. 
• Rau: Đây là nguồn cung cấp vitamin, khoáng chất và chất xơ dồi dào, bên cạnh đó chúng ít calo và chất béo. Các loại rau tốt cho tim mạch bao gồm bông cải xanh, rau bina, cà rốt, khoai lang và cà chua.

Chất xơ, vitamin và khoáng chất tốt có nhiều trong ngũ cốc nguyên hạt

• Cá béo: Đây là thực phẩm mang đến nguồn cung cấp axit béo omega-3 tốt. Axit béo omega-3 có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim, đột quỵ và các tình trạng sức khỏe khác. Cá béo tốt cho tim mạch bao gồm cá hồi, cá thu, cá ngừ và cá trích.
• Các loại hạt và hạt: Nguồn cung cấp protein, chất béo lành mạnh và chất xơ dồi dào. Chúng cũng chứa vitamin và khoáng chất. Các loại hạt và hạt tốt cho tim mạch bao gồm hạnh nhân, quả óc chó, hạt lanh và hạt chia.
• Dầu ô liu: Một loại chất béo lành mạnh có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim. Dầu ô liu chứa chất béo không bão hòa đơn, có thể giúp giảm mức cholesterol LDL (xấu) và tăng mức cholesterol HDL (tốt).

Dầu ô liu có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim hiệu quả

• Trà xanh: Chất chống oxy hóa trong trà xanh có thể giúp bảo vệ tim khỏi bị tổn thương do các gốc tự do gây ra. 
• Ngũ cốc nguyên hạt: Yến mạch, gạo lứt và bánh mì nguyên cám là nguồn cung cấp chất xơ tốt cho tim mạch. Chất xơ có thể giúp giảm cholesterol và nguy cơ mắc bệnh tim mạch. 
• Các loại đậu: Đậu đen, đậu lăng và đậu gà là nguồn cung cấp protein, chất xơ và chất chống oxy hóa tốt cho tim mạch. Các loại đậu cũng ít calo và chất béo, khiến chúng trở thành một lựa chọn tốt cho những người đang cố gắng giảm cân hoặc duy trì cân nặng hợp lý. 
• Socola: Trong socola đen chứa chất chống oxy hóa flavonoid có công dụng làm giảm huyết áp và giảm nguy cơ mắc các bệnh liên quan tới tim mạch. Ngoài cải thiện tâm trạng, ăn socola đen cũng làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim và đột quỵ. Một nghiên cứu mới đại học Harvard cho thấy những người thường xuyên ăn ca cao thô hoàn toàn không có dấu hiệu tăng huyết áp.

Socola giúp cải thiện tốt tâm trạng và tình trạng huyết áp

Những thực phẩm không tốt cho tim mạch

Dưới đây là một số thực phẩm có hại cho tim mạch:

• Thức ăn nhanh: Thức ăn nhanh thường chứa nhiều calo, chất béo bão hòa, chất béo chuyển hóa, muối và đường. Những chất này có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, béo phì, tiểu đường loại 2 và một số bệnh mãn tính khác.
• Các loại thịt đỏ hoặc thịt đã chế biến sẵn: Các loại thịt đỏ như thịt bò, thịt cừu và thịt heo chứa nhiều chất béo bão hòa. Thịt đã chế biến sẵn như xúc xích, lạp xưởng và thịt xông khói chứa nhiều chất béo bão hòa và muối. Chất béo bão hòa và muối có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch.

Thịt đỏ được chế biến sẵn nguy cơ gây nhiều loại bệnh không chỉ bệnh tim

• Chất béo, muối và đường: Ăn quá nhiều chất béo bão hòa, chất béo chuyển hóa, muối và đường có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, béo phì, tiểu đường loại 2 và một số bệnh mãn tính khác. TS Trần Quốc Bảo- Trưởng phòng Kiểm soát bệnh không lây nhiễm, Cục Y tế dự phòng chia sẻ : “Mặc dù muối rất cần thiết đối với cơ thể nhưng ăn thừa muối lại gây tác hại cho sức khỏe. Ăn thừa muối là yếu tố nguy cơ chính gây tăng huyết áp, dẫn đến tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim và nhiều bệnh tim mạch khác”.
• Nước ngọt và rượu: Nước ngọt và rượu chứa nhiều calo và đường. Calo dư thừa có thể dẫn đến tăng cân và béo phì. Béo phì là một yếu tố nguy cơ của bệnh tim mạch.

Thịt đỏ được chế biến sẵn nguy cơ gây nhiều loại bệnh không chỉ bệnh tim

Những điều cần tránh cho người mắc bệnh tim mạch

Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, thực phẩm tinh chế

Hầu hết, thành phần của các loại thức ăn có sẵn, đã qua tinh chế đều chứa nhiều đường, muối và chất béo bão hòa cũng như nhiều chất bảo quản và thành phần đã qua chế biến. Đây là những chất không tốt cho sức khỏe, làm tăng nguy cơ mắc bệnh béo phì, tim mạch, đái tháo đường type 2, thậm chí là gây tử vong.

Vì thế, việc hạn chế các loại thực phẩm sẵn hay thức ăn tinh chế là điều vô cùng quan trọng và cần được quan tâm trong các chế độ dinh dưỡng cho người mắc bệnh tim mạch.

Thức ăn có sẵn gây béo phì và ảnh hưởng lớn đến sức khỏe tim mạch

Không sử dụng chất kích thích

Chất kích thích là một thuật ngữ mang tính tổng hợp gồm nhiều loại hoạt chất làm tăng hoạt động của hệ thần kinh trung ương và cơ thể. Chúng tồn tại ở nhiều dạng khác nhau từ hợp pháp đến bất hợp pháp như ma túy,…

Việc sử dụng các sản phẩm có chất kích thích sẽ dễ dàng kích thích hô hấp, làm nhịp tim không ổn định, tần số thở tăng lên mức cao, tăng huyết áp,… Nếu không phát hiện và điều trị kịp thời, tim của bạn có thể ngừng đập bất kỳ lúc nào. Do đó, đối với người mắc bệnh tim mạch thì đây được xem là điều kiêng kỵ.

Giảm lo âu và căng thẳng

Tình trạng căng thẳng có thể gây ra tình trạng viêm trong cơ thể, và điều này liên quan đến nhiều yếu tố có thể gây hại cho sức khỏe tim mạch như huyết áp cao và giảm cholesterol HDL tốt. Đặc biệt, căng thẳng mãn tính có thể ảnh hưởng đến chức năng tim theo cách gián tiếp, thường đi kèm với vấn đề ngủ không đều khiến cho người trải qua lo lắng. Do đó, đối với những người mắc bệnh tim mạch, quản lý và giảm căng thẳng là quan trọng. Các phương pháp như tập yoga, thiền, hoặc tham gia các hoạt động giải trí lành mạnh có thể giúp cải thiện tâm lý và giảm căng thẳng, có lợi cho sức khỏe tim mạch.

Không uống rượu bia

Rượu bia là một yếu tố có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ do thiếu máu cục bộ. Nó có thể thúc đẩy hình thành cục máu đông trong tim, đặc biệt khi nhịp tim không đều hoặc do cơ tim suy yếu, làm cho máu trở nên ứ trệ. Đồng thời, việc tiêu thụ rượu bia có thể gây tăng huyết áp, làm cho mảng bám xơ vữa trên thành động mạch có khả năng bong tróc và vỡ ra, dẫn đến tắc nghẽn lòng mạch phía sau đó. Vì lý do này, rất quan trọng cho những người mắc bệnh tim mạch nên hạn chế hoặc tránh uống rượu bia.

Những người bị tim mạch uống rượu bia có thể làm tăng nguy cơ đột

Không hút thuốc lá

Khi các hóa chất trong khói thuốc lá tác động lên động mạch, chúng có thể gây xơ vữa và làm dày thành mạch, tạo ra môi trường không thuận lợi cho sự di chuyển của các tế bào máu. Điều này làm cho việc chuyển động của chúng qua các động mạch và các mạch máu khác trở nên khó khăn, đặc biệt là khi họ cố gắng đến các cơ quan quan trọng như tim và não. Hậu quả có thể là sự hình thành cục máu đông, gây ra những vấn đề nghiêm trọng như cơn đau tim, đột quỵ, và thậm chí tử vong. Đối với người mắc bệnh tim mạch, việc bỏ hút thuốc lá càng sớm càng quan trọng để giảm nguy cơ tăng cao của những vấn đề sức khỏe nói trên.

Thuốc lá làm làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch

Các lưu ý cho người mắc bệnh tim mạch nên biết

Thay đổi lối sống

Lối sống chính là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến sức khỏe tim mạch của bạn. Việc duy trì một lối sống lành mạnh sẽ giúp sức khỏe tim mạch được cải thiện.

• Dành thời gian để luyện tập thể dục thể thao nhiều hơn.
• Hạn chế việc tiêu thụ rượu bia, thuốc lá không kiểm soát.
• Thay đổi thói quen ăn không đúng bữa, bỏ bữa, sử dụng quá nhiều thức ăn nhanh.
• Tham khảo những liệu pháp để giải tỏa stress và không để tình trạng căng thẳng kéo dài liên tục.

PGS.TS.BS. Phạm Mạnh Hùng – Bác sĩ Nội Tim mạch hàng đầu Việt Nam chia sẻ : “Tình trạng trẻ hóa bệnh tim mạch là do thói quen, lối sống, ăn uống không hợp lý: ăn nhiều mỡ động vật, thực phẩm chế biến sẵn, sử dụng thuốc lá, bia rượu, nước uống có gas… lại lười vận động. Thường gặp nhất là ở những người thừa cân béo phì, vòng bụng lớn, rối loạn mỡ máu, tăng huyết áp, đặc biệt là ở bệnh nhân hút thuốc lá”. Có thể thấy bên cạnh thực phẩm thì các thói quen sống cũng sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe tim mạch của bạn khá nhiều.

Thay đổi lối sống để cải thiện sức khỏe tim mạch 

Lập kế hoạch thực đơn mỗi ngày

Để duy trì một chế độ dinh dưỡng cho người mắc bệnh tim mạch lành mạnh và cải thiện bệnh lý hiệu quả, bạn nên thiết lập thực đơn ăn uống hằng ngày. Cần tìm hiểu và xác định những loại thực phẩm lành mạnh và đưa vào khẩu phần. Hãy ưu tiên các loại ngũ cốc, rau xanh và hạn chế thực phẩm quá nhiều chất béo có hại và muối.

>> Tìm hiểu ngay: Thực đơn dinh dưỡng cho người mắc bệnh tiểu đường

Kiểm soát lượng đường trong cơ thể

Đối với những người mắc bệnh tim mạch, khẩu phần ăn hàng ngày cần được kiểm soát để đảm bảo lượng calo nạp vào cân đối. Cần ưu tiên lựa chọn những thực phẩm giàu chất dinh dưỡng, mang ít năng lượng như rau xanh, trái cây… Hạn chế thức ăn nhiều muối và chất béo có hại.

Chế độ ăn ngăn ngừa tăng huyết áp

Thường xuyên vận động

Bên cạnh áp dụng các chế độ dinh dưỡng cho người mắc bệnh tim mạch, việc vận động thường xuyên luôn mang lại những lợi ích tuyệt vời cho sức khỏe và tuổi thọ cho trái tim của bạn.

Khi bạn thường xuyên vận động, các cơ sẽ cần nhiều máu và oxy hơn bình thường khiến chúng phải làm việc nhiều hơn. Theo thời gian, tim và phổi sẽ trở nên khỏe hơn, lưu lượng máu và oxy trong cơ thể cũng sẽ được cải thiện. Tuy nhiên, điều quan trọng là bạn cần chọn những bài tập hay môn thể thao phù hợp với sức lực ở thời điểm hiện tại vì việc vận động quá sức có thể khiến cho sức khỏe của bạn trở nên trầm trọng hơn.

Tóm lại, chúng tôi mong rằng bài viết này đã mang đến những thông tin có giá trị tham khảo cho bạn đọc về chế độ dinh dưỡng cho người mắc bệnh tim mạch. Trong trường hợp bạn cần được tư vấn về việc xây dựng chế độ ăn cho người mắc bệnh tim mạch bởi các chuyên gia thì hãy đến với Phòng khám Chuyên khoa Dinh dưỡng VIAM. Mọi thông tin cần thiết xin liên hệ qua số hotline 0935.18.39.39 hoặc 0243.633.5678.